Author: Anja Van Beek

“We have become alienated from nature. But the cold is capable of bringing us back to what we once had lost”
Wim Hof alias The Iceman

Ik ben geen IJsheilige. Ook de onlangs meegenomen onweerstaanbare IJsjes in een kartonnen doos zijn per stuk in plastic verpakt. Wat doe ik daar nu weer mee? Zelf maken kan natuurlijk, maar ik was er vroeger niet zo’n ster in. Op naar de IJscoman dan maar. Niet te verwarren met ‘the Iceman’ Wim Hof. In een tijd waarin de IJsbeer op het punt van uitsterven staat, is IJzersterke Wim meer dan ooit springlevend.

Gefascineerd volg ik deze man van tijd tot tijd. Met een IJzeren discipline beklimt hij bergen, zwemt in IJswater, loopt een marathon op blote voeten in de sneeuw en meer van dat soort zaken. Zijn experimenten laat hij IJken door de wetenschap en inmiddels is zijn ‘Wim Hof Methode’ erkend als een beproefd middel tot een gezonder leven. En dat is nog maar “het topje van de IJsberg”, aldus een betrokken biochemicus en immunuloog. Je zou Wim Hof zelf de ‘top van de IJsberg’ kunnen noemen. De basis van zijn methode is gelegen in ‘Koude Therapie’, ‘Ademhaling’ en last but not least ‘Inzet’.

Omdat ik verre van een IJskonijn ben en ik niet warm loop voor een IJsbad, maar ik wel inzie dat je meer uit minder kunt halen, douche ik nu nog twee maal per week stralend onder het koude water. Zo heb ik mijn eigen ‘kleintje IJsdagen’ gecreëerd. Ik wissel van halfwarm naar koud en het lukt me om steeds langer onder de koude douche te blijven staan. De ademhaling is hierbij onmisbaar om er niet rillend en gillend onder vandaan te rennen. Mentaal is het een geweldige oppepper en ik voel me er gezond bij.

Zo leer ik langzamerhand beter om te gaan met kou, maar dat kan niet verhelpen dat ik IJskoud word van zaken als illegaal afval dumpen in zeeën en bossen. Of IJzig bemerk hoe mensen hun troep op straat gooien. Van sigarettenpeuk tot drinkfles, van kauwgum tot bierblik en de laatste tijd zoals daar zijn de mondkapjes en de schoonmaakdoekjes. Van kleinsaf opgegroeid met mijn eigen afvalresten in de prullenbak te deponeren of anders mee te nemen naar huis, is dit fenomeen voor mij volstrekt onbegrijpelijk. Alsof je je broek laat zakken en plein public of een boer laat tijdens een stilte middenin een voorstelling. Gelukkig zijn er IJverige mensen die zich IJlen om alles weer op te ruimen, hetzij beroepsmatig, hetzij vrijwillig.

Van al het afval wereldwijd zien we maar het topje van de IJsberg en buiten dat zijn we misschien massaal wel gebaat bij de Wim Hof Methode. Alvast wennen aan de kou voor als de gaskraan dichtgedraaid wordt. Te beginnen bij de thermostaat wat graadjes lager in te stellen. Ik weet het allemaal ook niet hè, zo IJdel ben ik namelijk niet om dat te pretenderen. Wat ik wel weet is dat ik zo jaloers ben als wat op die IJzersterke Wim die in zijn eentje veel voor elkaar krijgt. Simpel, doeltreffend, transparant en vrij beschikbaar voor iedereen. Gebaseerd op de fysiologie van ons lichaam. Adem in, adem uit. Een open deur met de bekende valkuil van ‘waarom makkelijk doen als het moeilijk kan?’ Een koud kunstje en IJskoud een IJkpunt om de verbinding met de natuur te herstellen door te luisteren naar je lijf. Zo lust ik nog wel een IJsje.

“Each generation imagines itself to be more intelligent than the one that went before it, and wiser than the one that comes after it”
George Orwell

Ik maak deel uit van ‘generatie X‘, ook wel geduid als ‘generatie niX‘ of ‘de verloren generatie’. Ik herken me niet in de beschrijving. Lees bij andere generaties ook negatieve duidingen waar niet veel mee aan te vangen valt. Het schept een denkbeeldige kloof tussen mensen alsof ieder van een andere planeet afkomstig is. Van welke generatie je ook deel uitmaakt, het is aan ieder voor zich vermoed ik om een brug te bouwen tussen het (achterliggende) verleden en de (gedroomde) toekomst. Elke generatie kent zijn eigen uitdagingen en staat voor een X-aantal problemen die om oplossingen vragen. Waarbij je van tevoren niet weet welke oplossing de echte X-factor zal hebben.

Met betrekking tot het afval proces heb ik een X-aantal oplossingen ingevoerd. Elk apart geen hemelbestormende initiatieven, maar gezamenlijk toch zeker zorgend voor de X-factor in het terugdringen van het dagelijks plastic afval dat ongemerkt in huis sluipt.
X eigen bakjes meenemen (vlees, fêta, mozarella, salade etc.)
X eigen (plastic) zakken meenemen (aardappels, sla, andijvie, spinazie etc.)
X eigen stoffen tasjes meenemen (brood, koek(jes), fruit etc.)
X eigen bijenwasdoek meenemen (kaas, koek)
X (eet)waren op de (streek)markt kopen
X eetbare planten in de tuin laten groeien
X eigen mok meenemen naar het werk
Het is een begin en geen hogere wiskunde: 7X tot de macht oneindig=niX.

Naast het terugdringen van deze plastic huissluipers staan als eerste op mijn verlanglijst:
X een regenton aan de regenpijp
X een wormenhotel

En ondertussen doe ik zoveel mogelijk met wat ik zelf in huis heb en wat er in de omloop is bij de kringloop, marktplaats etc. Bewaar ik plastic bakken en zakken als ware het goud. Maak ik mijn eigen schoonmaakmiddelen voor huis en lijf. En ga ik stap voor stap verder op het pad dat ik ingeslagen heb. Kleine stapjes wel te verstaan om ze als gewoontes mijn leven in te laten sluipen.

Deze leefwijze is niet de meest gangbare en meest gemakkelijke weg in de maatschappij waarin we leven. Om het vol te houden heb ik dan ook het meest aan de echte X-factor in het kwadraat.
X mijn schrikbeeld voor ogen houden: Harry Potter en de Woekervloek.
X mijn voorbeelden op de voet volgen: de pioniers, de inspirators, de voorlopers door alle tijden heen. Die dingen voor elkaar gekregen hebben waarvan men zei dat het niet kon. Die dingen voor elkaar aan het krijgen zijn met het motto ‘iksie, iksie, wat jij niet ziet’ voor ogen. En ineens denk ik, generatie niX, daar kan ik wel wat mee. Alle generaties op één bult en tegelijkertijd de afvalbult verkleinen. Omdat we meer overeenkomsten hebben dan we beseffen, al was het alleen maar omdat we samen één planeet delen. En omarm ik ‘generatie niX‘ vanaf nu als een geuzennaam.

XXX

“You, the people, have the power to make this life free and beautiful, to make this life a wonderful adventure“
‘Final Speech from The Great Dictator’ Charlie Chaplin

Het Woord ‘transitie’, waar het voor mij allemaal mee begon: een afval proces ten behoeve van schoon Water. Misschien kan Jochem Myjer ons op dat gebied nog wel wat toezingen met zijn lied ‘Wakker Worden!!’ Thuis, in de Winkel, op het Werk. Werk aan de Winkel!

Toegegeven: ik Wind me op over zaken Waar ik vroeger geen moment van Wakker lag. Plastic koffiebekers, borden, bestek, flesjes, rietjes en nog steeds de tasjes (!) Wegwerpspullen waarvan ik nu denk: Weg ermee. Wegwerpers die ik in ieder geval niet meer aanschaf. Ook heb ik Weleens een kartonnen verpakking teruggestuurd naar de fabriek, met de vraag of het plastic venster er uit gelaten kan worden. Wattenstaafjes, ik koop ze niet meer. Bij elk produkt dat op is stel ik de vraag; Wel of niet opnieuw in huis halen? En Wat is het alternatief? Op het World Wide Web en in boeken is hierover een schat aan informatie te vinden, Waar ik dankbaar gebruik van maak.

Op de markt moet ik regelmatig plastic tasjes Weigeren. Inmiddels ben ik daar geroutineerd in en heb mijn eigen tassen klaar staan om alles in te deponeren. Het meest handig is het om alles los in één grote tas te doen, dat scheelt namelijk ook weer papieren zakjes. Ik zie veel mensen om mij heen dit doen, maar het tegenovergestelde is ook Waarneembaar. In de tijd van het Covid-19 virus wordt er meer in plastic verpakt dan ooit. Ook eigen meegebrachte bakjes worden in de beginfase ineens met Wantrouwen geweigerd. En zo lijkt het soms alsof ik een roepende in de Woestijn ben.

Het afval proces is een ‘Work in progress‘ en tegelijkertijd ben ik er klaar mee: over heel veel dingen denk ik niet eens meer na, zo gewoon zijn ze geworden in een jaar tijd. Dat mag best wel Winst heten. Een Wonderlijk avontuur dat niet stopt als de maand juli voorbij is.
Ik blijf Warm lopen om het plastic en het afval terug te dringen. Wellicht draag ik Water naar de zee. En ben ik een druppel op de gloeiende plaat. Maar Wat nou als het lukt? Laat mij die druppel dan maar zijn.

“Uitstelgedrag. Hopelijk neemt de volgende generatie mijn huiswerk over” Loesje

Ik ben er goed in. Uitstellen. Pas wanneer de noodzaak nabij is kom ik in actie. Een hoop snoeren als kronkelende slangen in de hoek van de kamer, waarvan ik elke keer dat ik stofzuig denk, dat kan anders. Die gedachte die ik samen met de stofzuiger weer opruim in de berging. Het knoopje aan mijn jas dat loszit, maar nog net niet los genoeg om hem meteen vast te zetten. Dat soort werk. Ik ben hier niet Uniek in en toch is het best bijzonder. Liever tien keer over een slordig verdwaalde schoen struikelen dan ‘m direct opruimen.

Het draait natuurlijk allemaal om Urgentie. Er zelf de noodzaak van inzien. Met betrekking tot plastic en afval doet een groot deel van de mensheid dat zeer zeker, maar blijkbaar is de Urgentie niet hoog genoeg. Er is niemand die ons een Ultimatum stelt. Niemand die ons de maat meet. Het is een vrij(blijvend)heid die tegelijk onze valkuil lijkt te zijn.

Vanuit het Universum heeft André Kuipers ons een Unieke kijk gegeven op de aardbol waarop wij leven. Hij maakt ons duidelijk dat wij deel Uitmaken van een samenhangend geheel. Bij Uitstek majestueus en tegelijkertijd Uitermate kwetsbaar. Hij signaleert dat er een tendens is van meer bewustwording van de eindigheid van de aarde: de Urgentie inzien van het in evenwicht leven met onze planeet en niet als sprinkhanen de boel Uitmelken totdat het op is. Totdat wij op zijn. Of totdat je er over Uitgepraat bent en je besluit tot daden over te gaan. We kunnen namelijk nergens anders heen. Er is geen Uitweg, ‘no escape’. Van afstel is geen sprake. Ik besef dat het Uur U zo langzamerhand wel aangebroken is om mijn huiswerk op te pakken. Het is maar voor één Uitleg vatbaar: Het Universum dat zijn wij. Dat bent U. Dat ben jij. Dat ben ik.

“I have the simplest tastes. I am always satisfied with the best“
Oscar Wilde

Ik ben gauw Tevreden al kan ik in wat ik doe Tegelijk een pietje precies zijn. Dat mag soms best een Tandje lager. Met betrekking tot mijn gebit laat ik evenwel niet graag iets aan het Toeval over. De mondhygiëniste staarde niet werkeloos naar mijn gebit en de Tandarts kon mij geen sluitend advies geven m.b.t. mijn zelfgemaakte Tandpasta. Terug bij af voorlopig en op dit gebied staat de Tijd nog even stil. Oftewel nog gewoon een plastic Tube op de plank en fluor in mijn pasta.

In de afgelopen maanden werd door de pandemie de Tijd letterlijk stil gezet en beleef ik een soort van Tijdloosheid. Besef ik dat we ons op een Tweespoor bevinden. Is het een Truc van Moeder Natuur, stom Toeval of een Teken des Tijds? Laten we de Trein doordenderen tot we ontsporen of zijn we nog op Tijd? Het gaat om Timing en wat mij betreft ook heel erg om ‘prioriTijd’.

En misschien meer nog wel om Tevredenheid. Onze hoogopgeschroefde idealen en wensen bijstellen. Het Toeval duiden niet als domme pech, maar als ‘dat wat ons Toevalt’. Ons bewust zijn van het boomerang effect van de keuzes die we maken. Van onze ontevredenheid en streven naar meer. Terwijl een zekere ontevredenheid Tegelijkertijd de drive is om verbeteringen tot stand te brengen.

Want het is niet zo dat ik alleen maar met Tevredenheid Terugkijk op het afgelopen jaar. Op zoek naar een verpakkingsloze winkel kom ik tot de ontdekking dat deze het in mijn stad niet gered heeft. In winkels waar ik wél zelf waren kan scheppen in eigen meegebrachte bakjes liggen de prijzen fors hoger dan in de supermarkt. Op de markt zijn onverpakte nootjes een stuk duurder dan zijn ingepakte broertjes. Een zekere Teleurstelling maakt zich van mij meester en ik vraag me af of het wel te doen is voor een gezin met een gemiddeld inkomen of lager. Op zo’n moment heb ik er Tabak van. Voor de kat zijn viool op pad geweest. Uit pure ontevredenheid onderzoek ik dan alternatieven waar ik wél mee Thuis kan komen. Want ook een kat komt uiteindelijk altijd op zijn pootjes Terecht.

“Als ik de hele tuin moet verdedigen ben ik de slechtste, als ik dit stukje moet verdedigen ben ik de beste. Alles heeft te maken met meters, meer niet”
Johan Cruijff

Zo, mijn Zelfopgelegde schrijfmarathon m.b.t. Plastic Free July Zit erop. Als een Zombie heel wat meters op de computer gemaakt, mijn gewone activiteiten op een Zijspoor gezet, maar nu kan ik Zelf letterlijk weer in de benen. Tuinieren, wandelen, fietsen, reizen, tekenen, koken en vooral Zorgeloos genieten van deze Zachte Zomer. ‘Wie A Zegt moet ook B Zeggen’, luidt het spreekwoord en in mijn geval ook nog die andere letters tot en met de Z. Op het gevaar af dat mensen mijn dagelijkse berichten op Facebook helemaal Zat Zijn.

Mijn bijdrage om de manifestatie ‘Plastic Free July’ in het Zonnetje te Zetten a.d.h.v. het a(l)f/va(l)bet is tegelijkertijd een Zelfonderzoek met de intentie om Zelf eens te kijken waar ik na een jaar sta in het afval proces. Zonder meer een verrijkend en Zinvol gebeuren die ongemerkt leidt tot de kern van mijn bestaan. Van Zwerfafval tot een Zwerftocht door het afval. Van Zwaar-leven-momenten-à-la-Brigitte-Kaandorp tot een Zeur-niet-mentaliteit-à-la-Annie-M.G.-Schmidt. Van Zak-maar-door-de-grond-uitroepen tot neusjes-van-de-Zalm-proeverijen.

Zero waste ben ik nog lang niet, Zo zijn daar nog de Zuivelprodukten, olijfolie, azijn, soda, tandenborstel, w.c.papier en chips om maar wat te noemen. In combinatie met een beperkt budget en beperkte tijd ga ik Zoeken hoe ver ik kan komen. Zo heeft het woord ‘transitie’ heel wat te weeg gebracht en ben ik er tegelijker tijd nog wel even Zoet mee. Denkend aan Zonnepanelen en electrische auto’s Zie ik een punt van Zorg. Gezien het chemisch afval op langere termijn kan ik dat niet helemaal van de Zonzijde bekijken. Ik heb er geen invloed op, maar voor Zover ik het kan beoordelen doen we er goed aan om het probleem bij de bron aan te pakken door er voor te Zorgen dat we minder energie gaan verbruiken. Zuinig met energie, met water, met spullen, met plastic, met voedsel. Met alle energie die we in ons hebben, Zodat er energie overblijft voor de generaties na ons en voor Zeeën van tijd voor Zaken die er echt toe doen.

Het afval proces heeft mij vele Zijpaden doen bewandelen en nieuwe inzichten gebracht. Wat ik binnen mijn eigen bereik kan bijdragen is mooi meegenomen, een Zandkorrel, grootster is het niet. Maar daar wel reusachtig mijn best voor doen. Met de wens om samen Zandzakken op te werpen tegen de toenemende stroom van afval. En verder? Op mijn eigen vierkante meter Zo goed als ik kan schrijven en verbeelden. Zaadjes Zaaien voor de Ziel. Mijn Zegeningen tellen. Op naar een Zonnige Zomer Zonder Zooi.

“Show me a garden that’s bursting into life”  Chasing Cars, Snow Patrol

Soms ben ik er helemaal klaar mee. Wil ik de wereld de wereld laten. En vraag ik me toch weer af hoever we gaan met Stickers plakken op het fruit. Bananen, kiwi’s, mandarijnen, kokosnoten, appels, ananassen en meloenen zijn er veelal van voorzien. En als we dan toch zo lekker bezig zijn, dan ook op mijn rode besjes graag. En de druiven, kunnen daar ook Stickers op? Graag per Stuk alstublieft. Stik er maar in denk ik soms, terwijl ik me ondertussen vasthoud aan mijn persoonlijke Stick to the plan.

Ik wil natuurlijk veel te Snel maar besef dat het Stapje voor Stapje moet. Ook ik verricht geen wonderen van wereldformaat. Samenvattend heb ik ondertussen in één jaar wel heel wat plastic flessen en verpakkingen geskipt en vermoed ik dat de industrie hierachter wel in kan pakken als elk huishouden zou overstappen op handgemaakte Streekprodukten. Dat er iets aan het economisch Systeem moet veranderen is duidelijk, hoe dat Sociaal vormgegeven moet worden een uitdaging van deze tijd die letterlijk onlangs Stil gelegd is.

Simpel is het niet, hoewel ik Steeds meer verlang naar een Simpel leven. Het terugdringen van plastic in het eigen huishouden verloopt als een Spirituele ontwikkeling naar helderheid en eenvoud. Wat helpt is dat ik het allemaal niet te Serieus neem en zeker niet te Streng ben voor mezelf, terwijl ik er tegelijkertijd wel heel Serieus mee bezig ben. Spelenderwijs pas ik het principe van ‘Steal like an Artist’ toe. Pik ideeën op van mijn voorgangers en tijdgenoten om ze op mijn manier uit te proberen in de praktijk. Daar verdien ik wel een Stempel voor, of vooruit, een Sticker. Eentje dan.

“Ik ben een ruimtevaarder
Ik volg een koers die ik niet ken
Ik heb het recht om te verdwalen
Zo kan ik worden wie ik ben“
‘De Ruimtevaarder’ Stef Bos

Van het hele alfabet die ik verbeeld tijdens PlasticFree July vond ik als kind de letters KLM het meest fantastisch. Makkelijk te onthouden en ik leerde ook nog eens de betekenis van dit drietal: de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij. Momenteel drie letters met toch wel een vieze lucht.

Ik hou van Reizen op zijn tijd. Inspiratie opdoen op een andere plek dan normaliter. Of het mij altijd Rust brengt is een tweede. Het hele gedoetje van een bestemming zoeken tot je boeltje pakken, brengt bij mij heel wat Ruis op de lijn. Eenmaal ter plekke is het genieten en Rondkijken. Ruimte. En waar ik ook ben, mijn oog valt graag op de Rafelige Randjes. Toch is het zo dat ik mijn hele leven nog maar drie maal gevlogen heb met het lettertrio. In tegenstelling tot het nieuwe nu, waarin een vliegreisje of drie per jaar heel gewoon lijkt te zijn. Niet dat ik er trots op ben, maar in het klimaatkader van nu lijkt mijn reisgedrag ook niet geheel onverstandig. Je kunt het sneu noemen, ik noem het bijzonder. Want ze staan alledrie nog in mijn geheugen gegrift als de dag van gisteren. En oh, een Reisje kan ook gewoon met de wieletjes op de grond.

Ik merk dat ik steeds meer de Richting opga van de Remake. Ruimte geven aan nieuwe dingen gebaseerd op iets ouds. Daarbij lukt het steeds beter om een beetje Rond te komen. Dat heeft niets te maken met een kniepert en toch ook weer wel, maar destemeer met geld uitgeven aan andere produkten dan voorheen. In het kader van ‘Iedere tuin een ton’ verdiep ik me momenteel in de Regenton, een kleine investering die in tijden van droogte de tuin van water kan voorzien. Rijk word ik er niet van, maar het geeft wel een heel Rijk gevoel. Zo kun je omhoog blijven kijken tot de Regen uit de lucht valt, je kunt ook met de voeten op de vloer je eigen drainage Regelen. Omhoog blijven kijken tot de autoriteiten klimaatverstandige besluiten invoeren of jezelf bij een volgende reis afvragen: Why-on-air?

“‘k Ben als een vlieger en ik fladder raak
met zo’n houding van ik zie wel hoe het gaat”
‘Vlieger’ Glenn de Randamie alias Typhoon

Door Verpakkingen te Vermijden heb ik toch zeker meer dan de helft aan plastic bakjes, zakjes, folies en zo meer kunnen minderen. Het Vergt wel wat Voorbereiding. Zo ga ik pas op pad als ik al mijn eigen Verpakkingen in de tas heb gestopt, waar ik Vervolgens mijn aankopen ter plekke in laat glijden. Voorverpakt komt er niet meer in als het aan mij ligt: Snoep, koek(jes), champignons, (snoep)tomaat, (snoep)komkommer, wortels, witlof, noten, rozijnen, alle fruit, kruiden, kip, fêta en mozzarella. En dat wat ik nog Vergeet. Het werkt Verslavend, terwijl ik tegelijkertijd een Verslaving op het gebied van consumeren aan de kant gezet heb.

Ongemerkt begin ik steeds meer Verbinding te Voelen met het Voedsel dat ik eet. Zonder Verpakking betekent Vers en dat is te proeven. Verder is het zo dat als ik iets zelf maak ik er ook dubbel van geniet, al was het alleen maar door het Voorproeven. Het is een Verandering met ruimte voor Vernieuwing. Sowieso weleens Verfrissend om uit Vastgeroeste gewoontes te stappen. Vlees eten is hierdoor ook drastisch geminderd. Waar ik Voorheen een saucijsje in de stampot Vlijde, Voeg ik nu een smakelijke groenteomelet toe. Het geld wat ik hierdoor uitspaar, besteed ik dan weer aan duurdere en onverpakte nootjes, rozijnen, fêta, mozarella en zo meer. Zo Vind ik langzamerhand een gezonde (financiële) balans.

Gek genoeg geeft Verpakkingen loslaten ook een gevoel van Vrijheid. Ontdekken dat ik heel Veel zelf kan maken. En daarmee mijn stukje wereld wat minder Vervuil. En Vraag ik me tegelijk af in deze Vakantietijd, ga ik nooit meer Vliegen? Of gaat die Vlieger niet op? Heb ik er een beetje Vertrouwen in dat de dingen zeg maar kunnen Veranderen? Dat ik zelf kan Veranderen? En dat ik het ook kan Volhouden? Of kom ik op een andere manier weer Vast te zitten? Zo bedenk ik me dat dit hele afvalproces Veel Vragen oproept. Zowel met betrekking tot mijzelf als met betrekking tot de wereld om mij heen. Interessant als apart Vak op school: Vragen stellen die voor Verrassende Verbindingen zorgen. Een soort van Vlieg er eens uit maar dan met je brein. Klaarblijkelijke Vaststaande feiten in de lucht gooien en openstaan voor een Variatie aan antwoorden: Vliegers die de ruimte oprekken.

“To be, or not to be: that is the question”
William Shakespeare, Hamlet

Het lijkt Quasi onmogelijk. Terug naar hoe het vroeger was. En dat ís het ook. Het is een Queeste om in deze tijd het wiel opnieuw uit te vinden om ons te verbinden met de natuur. Daarvoor kun je natuurlijk wel putten uit de kennis van vroeger, maar is het niet realistisch om alles nog eens dunnetjes over te doen. Een nieuwe weg zoeken vraagt om een blik vooruit en daden die ertoe doen.

We leven anno 2020. Het woord Quarantaine is momenteel ‘alive and kicking’ al is het een medische term afkomstig uit het Italiaans uit de tijd van de pestepidemie in de 14e eeuw. Het was letterlijk een kwestie van ‘er zijn’ of ‘er geweest zijn’. In een Quiz mag dit woord het leuk doen, in de alledaagse werkelijkheid is het een situatie waar geen mens zich in wil bevinden. Al heb je dan altijd nog ‘Tussen kunst en Quarantaine’.

En hoe zit het met onze Queen bee ofwel de bijenkoningin? Kan zij zich met haar onderdanen nog staande houden anno 2020? In de krant lees ik dat pesticiden, ‘what’s in a name’, op papier geminderd maar in de praktijk nog steeds kwistig rondgestrooid worden. Ook de mens loopt gevaar en zo adviseert de Gezondheidsraad begin deze maand het kabinet om zo min mogelijk gif te gebruiken i.v.m. mogelijke ziektes aan het zenuwstelsel. De bijen raken er in ieder geval letterlijk, gedesoriënteerd, de weg door kwijt. Als ze al niet het loodje gelegd hebben, of ziek, zwak en misselijk door het leven vliegen. Over de massale sterfte onder olifanten in Botswana sinds begin mei van dit jaar lees ik: “desoriëntatie, moeilijk lopen, schijnbare gedeeltelijke verlamming. In cirkels lopen zonder van richting te kunnen veranderen.” Nu raak ik zelf even de weg kwijt.

Als we niet goed zijn voor onze dieren, vertellen zij ons dat het niet goed zal gaan met ons. Als wij ons geen vragen meer stellen met betrekking tot de dieren zullen de dieren ons voor vragen stellen. En zo zitten we ineens op meerdere fronten toch wel met Questions vergelijkbaar met die uit bovenstaande Quote: Willen we zijn of willen we niet zijn?