mik op de maan
“Shoot for the moon. Even if you miss, you’ll land among the stars.” Les Brown
De vaccinaties zijn op dreef, de coronaregels worden versoepeld, de maatschappij mag weer los. In de stad is het een drukte van belang. Geroezemoes, mensen dicht op elkaar, haastige stadjers en slenterende toeristen. De avonden weer gevuld met geluiden van joelende studenten, over de wegen rollen auto’s en motoren op full speed. Ligt het aan mij of ben ik het gewoon niet meer gewend? Vind ik het eigenlijk nog wel leuk, al die reuring? Maar meer nog, gaan we na deze crisis terug naar het oude ‘normaal’? Op het moment van schrijven gaan bepaalde vrijheden weer in de ban. ‘Gesloten wegens opening’, aldus Kamagurka in het NRC. Ik moet denken aan de parabel over een Chinese boer die de wisselingen tussen voor- en tegenspoed gelijkmoedig accepteert. Zijn houding van ‘we zullen zien’ is er één van meegaan met de stroom van het leven, zoals die zich aan ons voordoet.
Op een morgen ontwaakt een boer in het oude China bij het kraaien van de haan. Zoals altijd, kijkt hij eerst uit het raam om te zien hoe zijn paard erbij staat. Hij schrikt. Geen paard te bekennen. De heuvel tegenover zijn hut is leeg.In de loop van de ochtend komen één voor één de buren langs en beklagen de boer om zijn lot. Wat moet hij nu beginnen? Zonder paard kan hij z’n land niet ploegen en dus komt er geen brood op de plank. Het geweeklaag is niet van de lucht, maar de boer blijft kalm. “Ach,” zegt hij, “we zien wel hoe ’t afloopt.”
Twee dagen later. De boer ontwaakt, kijkt uit gewoonte naar buiten en ziet daar tot zijn verrassing z’n paard staan. Met nog twee andere paarden ernaast. Die moeten achter het trouwe dier zijn aangedraafd. In de uren daarna komen de buren weer langs. Eén voor één. “Wat heb jij een geluk zeg. Zo heb je geen paard, en zo heb je drie paarden. Gefeliciteerd!” “Ach,” antwoordt de boer, “we zien wel hoe ’t afloopt.”
Diezelfde middag probeert de zoon van de boer één van de nieuwe paarden te berijden. Het beest is daar duidelijk niet van gediend. Als de jongen op zijn rug springt, begint het geweldig te bokken. Met een wijde boog vliegt de boerenzoon door de lucht. Bammmm. Gebroken been. Als de buren horen van het ongeval, komen ze de boer wederom beklagen. “Wat ben jij een pechvogel zeg. De oogst staat voor de deur. Wie moet jou nu helpen om het gewas van het land te halen?” “Ach,” luidt de reactie, “we zien wel hoe ’t afloopt.”
Drie weken later verschijnen de ronselaars van de keizer in het dorp. Ze komen alle mannen tussen de zestien en dertig jaar inlijven om oorlog te voeren tegen een naburige staat. En zo’n oorlog kan jaren duren. Alle jongens moeten nog diezelfde dag mee. Behalve de zoon van onze boer, die ligt met een gebroken been op zijn strozak. Als de buren dat vernemen, kloppen ze weer bij hem aan. “Oh, wat een ellende. Wij zien onze zonen misschien wel nooit meer terug, terwijl die van jou over een paar weken weer op z’n benen staat. Het lot is jou wel erg gunstig gezind.””Ach,” is het enige dat de boer weer zegt, “we zien wel hoe ’t afloopt.”
Het boek van Mariana Mazzucato heeft een andere missie. Met ‘Moonshot’ lanceert de Italiaans-Amerikaans topeconoom en hoogleraar haar ideeën over het omvormen van ons kapitalistisch stelsel tot een tool om de wereld in andere banen te leiden. Zij pleit ervoor om het kapitalisme opnieuw uit te vinden ten behoeve van de uitdagingen die ons te wachten staan. Denk aan de gezondheidszorg, de klimaatcrisis en het beheersen van de digitale technologie om de privacy te beschermen. Een nieuwe richting is wat deze tijd vereist, schrijft ze. We zijn de weg kwijt en kunnen niet doorgaan met dezelfde fouten te maken. Er is geen tijd te verliezen. De levens van mensen en de gezondheid van de planeet hangen af van het succes waarmee we de grote uitdagingen van vandaag aangaan. Aldus Mariana Mazzucato.
Op de achterflap lees ik het volgende:
Ruim vijftig jaar geleden ging de mens naar de maan. Deze ongekende gebeurtenis was veel meer dan een wetenschappelijke topprestatie van de ruimtevaart. Zonder nieuwe vormen van samenwerking tussen de publieke en private sector was dit niet gelukt.
Topeconoom Mariana Mazzucato vindt dat we de problemen van deze tijd, zoals stagnerende economische groei, klimaatverandering en toenemende ongelijkheid, met hetzelfde lef te lijf moeten gaan. En de coronacrisis zou nu voor overheden hét moment moeten zijn om op zoek te gaan naar een nieuw, permanent evenwicht tussen staat, bedrijfsleven en burger; naar een verandering van het huidige kapitalistische systeem.
In Moonshot daagt Mazzucato economen, politici en ondernemers uit om na te denken over ambitieuze maatschappelijke doelstellingen, gedurfde langetermijninvesteringen en vernieuwende publiek-private samenwerking. Het is niet voldoende om fouten in de huidige economische markten en systemen te repareren. Toekomstgericht denken en een innovatieve economie zijn noodzakelijk voor een fundamentele transformatie van economie en samenleving.
De halve wereld staat bij Mariana Mazzucato op de stoep om te vragen hoe met haar ideeën aan de slag te gaan, lees ik in een artikel in het dagblad Trouw. Now we’re talking. Sinds kort wordt er op plastic flesjes van minder dan een liter statiegeld geheven. Dat is in het kader van Plastic Free July een stap voorwaarts. Dankzij de actie van The Pollinators om gratis biologische zaadmixen te verspreiden is er een stukje bijensnelweg in onze tuin ontstaan en het levert een gegons van jewelste op. Geluiden die mij hoopvol stemmen. Als de Coronacrisis ons íets geleerd heeft is het wel dat zaken die (financieel) voorheen politiek onmogelijk leken ineens toch mogelijk bleken te zijn. Maar we moeten het met zijn allen wél willen. The sky is the limit. Mikken op de maan en belanden tussen de sterren. We zullen zien.
